کم خونی چیست؟

کم خونی یا آنمی، یک بیماری نیست بلکه یک اختلال بسیار شایع است. کم خونی زمانی اتفاق می افتد که بدن نتواند به میزان کافی گلبول قرمز سالم تولید کند و یا به دلایلی تعداد زیادی گلبول قرمز از دست می دهد. شیوع کم خونی با افزایش سن افزایش می یابد و در زنان باردار، زنان در سنین باروری و سالمندان شایع تر است.

کم خونی را می توان به صورت کاهش یک یا چند شاخص اندازه گیری گلبول قرمز در خون مثل غلظت هموگلوبین، هماتوکریت (HCT) و تعداد گلبول قرمز (RBC) نیز تعریف کرد.

کم خونی ممکن است به دلایل مختلفی از جمله رژیم غذایی نامناسب، فقر آهن، داروهایی که مصرف می کنید، مشکلات ارثی، بعضی از بیماری های جدی مانند خونریزی در معده، التهاب ناشی از عفونت، بیماری کلیوی، سرطان یا بیماری های خود ایمنی، اتفاق بیافتد.

قبل از آنکه به علت و انواع کم خونی بپردازیم ابتدا به صورت مختصر راجع به خون و اجزای تشکیل دهنده آن توضیح می دهیم.

خون و اجزاء تشکیل دهنده آن

خون از پلاسما، گلبول قرمز (اریتروسیت)، گلبول سفید (لکوسیت) و پلاکت تشکیل شده است. گلبول سفید نقش حفاظت از بدن در مقابل انواع میکروب، باکتری، ویروس و سایر عوامل خارجی را به عهده دارد. پلاکت ها نقش اصلی در انعقاد خون، هنگام جراحت و یا هرگونه آسیب دیدگی عروق دارند.

گلبول قرمز یکی از مهمترین اجزا تشکیل دهننده خون است که وظیفه آن انتقال اکسیژن از ریه به سرتاسر بدن است.   گلبول قرمز حاوی مقدار زیادی پروتئین، به نام هموگلوبین است. هموگلوبین خود از دو بخش پروتئین گلوبین و هِم (آهن در مرکز آن) تشکیل شده است. مولکول های اکسیژن به قسمت هِم متصل شده و در خون حمل می شوند. هر هموگلوبین حاوی 4 هِم است و می تواند 4 مولکول اکسیژن را حمل کند.

کاهش گلبول قرمز سالم خون، باعث می شود اکسیژن رسانی به بافت ها و سلول های بدن به صورت نامناسب و ناکافی انجام پذیرد که به دنبال آن، اندام های بدن به خصوص عضلات نمی توانند کارایی مناسب خود را داشته باشند در نتیجه فرد دارای کم خونی مدام احساس خستگی یا ضعف می کند. همچنین ممکن است تنگی نفس، سرگیجه، سردرد یا ضربان قلب نامنظم و در موارد شدید تر سندرم پای بی قرار داشته باشد.  لینک سندرم پای بی قرار

خون سازی چگونه اتفاق می افتد؟

خون سازی عمدتا در مغز استخوان اتفاق میافتد. هنگامی که سطح اکسیژن خون پایین می آید کلیه هورمون اریتروپویتین ترشح می کند. هورمون اریتروپویتین با اثر بر مغز استخوان، فرآیند خون سازی (اریتروپویزیس) را فعال می کند.

سلول های بنیادی در مغز استخوان طی مراحل مختلفی به گلبول قرمز بالغ تبدیل می شوند که برای این منظور بدن به آهن، ویتامین B9 (فولات) و کوبالامین (ویتامین ب 12) نیاز دارد. ویتامین B12 و فولیک اسید برای بلوغ گلبول های قرمز ضروری است. فقدان هر دو باعث شکست بلوغ گلبول های قرمز در فرآیند خون سازی می شود.

انواع کم خونی چیست و به چه علت به وجود می آید؟

زمانی که گلبول قرمز سالم خون کاهش یابد فرد دچار کم خونی میشود. این اتفاق می تواند توسط سه مکانیسم مستقل ایجاد شود: کاهش تولید گلبول قرمز، افزایش تخریب گلبول قرمز و از دست دادن حجمی از خون که می تواند به صورت حاد و یا مزمن باشد. بیماران ممکن است دو یا هر سه از این مکانیسم ها را به طور همزمان داشته باشند.

انواع کم خونی را می توان به دو صورت طبقه بندی و بیان کرد:

• بر اساس علت ایجاد آن
• بر اساس اندازه گلبول قرمز

• انواع کم خونی بر اساس علت به وجود آمدن

اگر بخواهیم کم خونی یا آنمی را بر اساس علت به وجود آمدن آن طبقه بندی کنیم باید آن را به سه دسته زیر تقسیم کنیم:

1. آنمی ناشی از کاهش تولید گلبول قرمز
2. آنمی ناشی از افزایش تخریب گلبول قرمز
3. آنمی ناشی از از دست دادن حجمی از خون

1. کم خونی ناشی از کاهش تولید گلبول های قرمز

کاهش تولید گلبول قرمز در بدن ممکن است به دو صورت رخ دهد. بدین شکل که یا بدن به دلایلی که در ادامه نام می بریم، نمیتواند پیش ساز گلبول قرمز را  به تعداد کافی تولید کند و یا اینکه به دلایلی پیش ساز های گلبول قرمز در مسیر خونسازی، بالغ نمی شوند ومعمولاً در داخل مغز استخوان از بین می روند؛ به عبارت دیگر خونسازی غیر موثر رخ می دهد.

هر دو این اتفاق باعث کاهش تولید گلبول قرمز و به دنبال آن کم خونی می شوند.

• رایج ترین عللی که باعث کاهش پیش ساز های گلبول قرمز می شود عبارتند از:
• کمبود مواد مغذی مانند اسید فولیک، ویتامین B12 و آهن به دلیل کمبود جذب این مواد از طریق رژیم غذایی یا سوء جذب. کم خونی فقر آهن یکی از رایج ترین نوع آن است که اکثر افراد جامعه به آن دچار هستند. لینک
• اختلالات مغز استخوان که منجر به کاهش تعداد پیش سازهای گلبول قرمز می شود مانند آنمی آپلاستیک
• سرکوب مغز استخوان به دلیل مصرف بعضی از داروها، شیمی درمانی و پرتودرمانی
• سطوح پایین هورمون هایی که تولید گلبول قرمز را تحریک می کنند، مانند اریتروپویتین (EPO) که در نارسایی مزمن کلیه کاهش میابد، هورمون تیروئید که در کم کاری تیروئید کاهش میابد، و آندروژن ها که در هیپوگنادیسم کاهش میابند
• کم خونی ناشی از التهاب که در اختلالات عفونی، اختلالات التهابی یا اختلالات بدخیم دیده می شود و با کاهش دسترسی به آهن به دلیل کاهش جذب آهن از دستگاه گوارش و کاهش آزادسازی آهن از ماکروفاژها، کاهش نسبی سطح اریتروپویتین و کاهش طول عمر گلبول قرمز همراه است.
• از شایع‌ترین علل خونسازی (اریتروپوئیزیس) غیرموثر می توان به موارد زیر اشاره کرد:
• آنمی مگالوبلاستیک
• تالاسمی آلفا و بتا لینک
• سندرم های میلودیسپلاستیک
• آنمی سیدروبلاستیک
• آنمی دیس اریتروپوئیتیک مادرزادی در کودکان

2. کم خونی ناشی از افزایش تخریب گلبول های قرمز در گردش

در حالت طبیعی بدن گلبول های قرمز را بعد عمر معمول آنها که معمولا 100 روز است، از بین میبرد که به آن همولیز می گویند. زمانی که مغز استخوان نتواند به نسبت میزان همولیز گلبول قرمز، نیاز نرمال بدن را جبران کند، در بیمار کم خونی ایجاد می شود که به این اختلال آنمی همولیتیک می گویند. آنمی همولیتیک توسط دو علت همولیز خارج عروقی و همولیز داخل عروقی ایجاد می شود.

در همولیز خارج عروقی گلبول های قرمز به طور نابهنگام توسط کبد و طحال از گردش خون خارج می شوند که شایع ترین علت کم خونی همولیتیک است.

در همولیز داخل عروقی گلبول های قرمز در داخل گردش خون از بین می روند و کمتر شایع است.

انواع آنمی همولیتیک مانند:

• آنمی همولیتیک ارثی (مانند اسفروسیتوز ارثی، الیپتوسیتوز ارثی، بیماری سلول داسی شکل، کمبود پیرووات کیناز، کمبود آنزیم G6PD یا فاویسم، تالاسمی ماژور)
• آنمی همولیتیک اکتسابی (مانند آنمی همولیتیک خودایمنی مثبت کومبس، پورپورای ترومبوسیتوپنیک ترومبوتیک، مالاریا، هموگلوبینوری حمله ای شبانه)
• افزایش تخریب گلبول های قرمز طبیعی توسط طحال بزرگ شده (یعنی هایپراسپلنیسم)

3. کم خونی ناشی از از دست دادن خون

از دست دادن خون به دو صورت حاد و مزمن وجود دارد. در خونریزی حاد، بدن یکباره مقدار زیادی خون از دست می دهد مانند ضربه شدید همراه با خونریزی شریانی در هر ناحیه از بدن.

در خونریزی مزمن بدن به صورت تدریجی و کم کم خون از دست می دهد مانند خونریزی های درونی بدن مثل دستگاه گوارش، ریه ها، کلیه ها و رحم بدن ( در زمان قاعدگی زنان) و یا بعد از عمل های جراحی. این نوع خونریزی ها به راحتی قابل تشخیص نیست اما چون به صورت تدریجی و کم کم رخ می دهد بدن تا حدودی می تواند کمبود خون را جبران کند. این موضوع باعث می شود عواقب این خونریزی ها، با گذر زمان خود را نشان دهد.

از دست دادن خون علاوه بر آنکه باعث از دست رفتن گلبول های قرمز در بدن می شود، باعث از دست دادن آهن موجود در این سلول ها نیز می شود که در نهایت منجر به کمبود آهن پس از اتمام ذخایر بافتی آهن می شود. این اتفاق معمولا پس از از دست دادن بیش از 1200 میلی لیتر خون در مردان و بیش از 600 میلی لیتر خون در زنان رخ می دهد. با این حال، از آنجایی که تقریباً 25 درصد از زنان در دوره قاعدگی ذخایر آهن خود را از دست می دهند، هر مقدار خونریزی منجر به کم خونی در زنان می شود.

• انواع کم خونی بر اساس اندازه گلبول قرمز

کم خونی بر اساس اندازه گلبول قرمز به سه دسته ماکروسیتیک، میکروسیتیک و نورموسیتیک طبقه بندی می شود.

• آنمی ماکروسیتیک

زمانی که اندازه گلبول قرمز بیشتر از حد نرمال خود باشد (MCV از 100 فمتولیتر بیشتر شود) کم خونی “ماکروسیتیک” در نظر گرفته می شود. شایع ترین علل آن عبارت است از:

• اعتیاد به الکل
• بیماری کبد
• کم کاری تیروئید
• کمبود فولات و ویتامین B12 (مقادیر MCV بیش از 115 fL تقریباً منحصراً در کمبود ویتامین B12 یا فولات دیده می شود)
• سندرم میلودیسپلاستیک (MDS)
• مصرف داروهایی مثل دیورتیک ها، داروهای شیمی درمانی، داروهای کاهش دهنده قند خون، داروهای ضد رتروویروسی، داروهای ضد میکروب و داروهای ضد تشنج

• آنمی میکروسیتیک

زمانی که اندازه گلبول قرمز کمتر از حد نرمال خود باشد (MCV  کمتر از 80 فمتولیتر باشد) کم خونی “میکروسیتیک” در نظر گرفته می شود که از علت های آن میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

• کم خونی فقرآهن
• تالاسمی مینور (در این افراد تعداد گلبول قرمز ممکن است افزایش یابد. بیماران معمولا بدون عارضه، ذخایر آهن طبیعی یا افزایش یافته دارند.)
• کم خونی ناشی از التهاب
• کم خونی سیدروبلاستیک (ممکن است با افزایش MCV نیز همراه باشد)
• مسمومیت با سرب

• آنمی نورموسیتیک:

در کم خونی های نورموسیتیک اندازه گلبول قرمز طبیعی است یعنی MCV بین 80 تا 100 فمتولیتر است که

می تواند به دلیل موارد زیر ایجاد شود:

• کم خونی ناشی از اختلالات سیستمیک

کم خونی ممکن است اولین تظاهر یک اختلال سیستمیک مثل بیماری مزمن کلیوی، مشکلات قلبی، سرطان، به صورت اکتسابی در بیماران بستری در بیمارستان اکتسابی در همراه با سایر علائم غیر اختصاصی مانند تب، کاهش وزن، بی اشتهایی و ضعف باشد.

• آنمی آپلاستیک
• آپلازی گلبول قرمز خالص
• میلوفیبروز
• مولتیپل میلوما

علائم کم خونی چیست؟

علائم و نشانه های ناشی از کم خونی به شدت آن و سرعت جبران آن و همچنین میزان نیاز به اکسیژن بیمار بستگی دارد. اکثر بیماران برخی از علائم را هنگامی که هموگلوبین به زیر 7.0 گرم در دسی لیتر می رسد، تجربه می کنند.

علائم مربوط به کم خونی می تواند ناشی از دو عامل باشد: کاهش اکسیژن رسانی به بافت ها و کاهش حجم خون (در بیماران مبتلا به خونریزی حاد و مشخص).

• کاهش اکسیژن رسانی

همانطور که گفته شد گلبول های قرمز خون، اکسیژن متصل به هموگلوبین را از ریه ها به مویرگ های بافتی حمل می کنند.

علائم کاهش اکسیژن رسانی زمانی رخ می دهد که غلظت هموگلوبین در زمان استراحت یا در حین فعالیت، به کمتر از حد نرمال خود برسد یا زمانی که جبران خون رسانی قلبی به دلیل بیماری زمینه ای قلبی مختل شود.

علائم اولیه کاهش اکسیژن رسانی به بافت های بدن شامل تنگی نفس ناشی از فعالیت، تنگی نفس در حالت استراحت، درجات مختلف خستگی و علائم و نشانه‌های قلبی مانند نبض جهشی، تپش قلب، و صدای نبض خروشان در گوش است. در موارد شدیدتر ممکن است منجر به بی حالی، گیجی، و عوارض تهدید کننده زندگی مانند نارسایی احتقانی، آنژین صدری، آریتمی و انفارکتوس میوکارد (سکته قلبی) شود.

• کاهش حجم خون

اولین علائمی که بعد از کاهش حجم خون رخ می دهد شامل خستگی، سستی و گرفتگی عضلات است همچنین علایمی مثل سرگیجه ناشی از تغییر وضعیت، بی حالی، سنکوپ و در موارد شدید، افت فشار مداوم، شوک و مرگ نیز ممکن است رخ دهد.

چگونه بفهمیم کم خونی داریم؟

تشخیص کم خونی به دو صورت معاینه فیزیکی و آزمایش خون توسط متخصص مربوطه امکان پذیر است.

• معاینه فیزیکی

پزشک می تواند با معاینه پوست، معاینه سر و گردن مثل ملتحمه چشم، غدد لنفاوی و زبان، معاینه شکم و … و همچنین بررسی وضعیت قلب، فشار و تنفس فرد، به کم خونی آن پی ببرد.

• آزمایش خون

آزمایش شمارش خون کامل (CBC) شامل اندازه گیری هموگلوبین، هماتوکریت (HCT)، تعداد گلبول های قرمز (RBC)، شاخص های RBC (مثل MCV، MCH، MCHC) و WBC (تعداد گلبول های سفید) است. افتراق WBC، تعداد پلاکت ها و تعداد رتیکولوسیت ها بخشی از CBC است که در برخی از مراکز پزشکی اندازه گیری نمیشود و باید جداگانه نوشته و درخواست شود. پزشک می تواند با بررسی این شاخص ها به وجود کم خونی و در بعضی موارد نوع آن نیز پی ببرد.

برای تشخیص کم خونی فقر آهن، معمولا پزشکان اندازه گیری فریتین را  نیز جداگانه درخواست می دهند.                                   همانطور که می دانید، فریتین پروتئین اصلی ذخیره آهن بدن است که سطح آن در خون نشانگر میزان ذخایر آهن کل بدن است. کمبود آهن، کم کاری تیروئید و کمبود آسکوربات (ویتامین سی) باعث کاهش سطح فریتین بدن می شوند که از این بین، کمبود آهن علت بیشتر این کمبود در افراد است. سطح نرمال فریتین با توجه جنسیت، سن و کیت آزمایشگاه متفاوت است. اما به طور کلی سطح فریتین سرم کمتر از 15 نانوگرم در میلی لیتر، کم خونی فقر آهن تشخیص داده می شود.

هموگلوبین کمتر از 5/13 گرم در دسی لیتر (<135 گرم در لیتر) یا HCT  کمتر از  41  درصد نشان دهنده کم خونی در مردان است و مقدار کمتر از 12 گرم در دسی لیتر (<120 گرم در لیتر) یا HCT کمتر از 36 درصد، نشان دهنده کم خونی در زنان است. لینک

محدوده طبیعی برای شاخص های گلبول قرمز و فریتین خون به شرح زیر است:

آیا خودمان می توان کم خونی خود را تشخیص دهیم؟

همانطور که گفته شد کم خونی یک اختلال شایع است مخصوصا در بین زنان در دوره باروری (از سنین بلوغ تا قبل از یائسگی). در این دوره به دلیل چرخه قاعدگی، زنان خون و به دنبال آن آهن از دست می دهند. از آنجایی که متاسفانه اکثر مردم جامعه تغذیه مناسب ندارند و مکمل آهن و کم خونی نیز دریافت نمی کنند، بیشتر این افراد دچار کم خونی به خصوص کم خونی فقر آهن هستند.

نشانه های کم خونی در اکثر افراد به خصوص بانوان در دوره باروری (از سن بلوغ تا قبل از یائسگی) توسط خود فرد قابل مشاهده است. رنگ پریدگی، بی حالی و سستی همیشگی و خستگی زود هنگام پس از فعالیت اندک فیزیکی، عدم تمرکز، تنگی نفس و گرفتگی عضلات از علائمی است که فرد در اکثر اوقات آن را تجربه می کند.

شکل شدید تر آن، با افزایش برون ده قلبی، بدن انسان را مجبور به جبران عارضه های پیش آمده می کند که در نتیجه فرد دچار تپش قلب و تعریق می شود. اگر این روند ادامه دار شود و درمان صورت نگیرد به نارسایی قلبی منجر می شود.

کم خونی مزمن در کودکان باعث اختلالات رفتاری و افت تحصیلی در کودکان، در سنین مدرسه می شود.

اگر شما خانم هستید و مکمل آهن مصرف نمی کنید باید بگویم که شما به احتمال زیاد دچار کم خونی هستید اما نگران نباشید زیرا این کم خونی قابل درمان است و با مصرف مکمل های آهن جبران می شود.

کم خونی چگونه درمان می شود؟

درمان و کنترل کم خونی به شدت و علت آن بستگی دارد که اکثر آن ها قابل درمان است. فقط  بعضی از انواع ارثی مانند تالاسمی قابل درمان نیست بلکه می توان آن را کنترل کرد.

چگونگی کنترل و درمان کم خونی با توجه به علت آن متفاوت است. در زیر به برخی از آنها اشاره می کنیم:

• کم خونی ناشی از از دست دادن حاد خون

این نوع کم خونی با تزریق IV مایعات، پک گلبول های قرمز، اکسیژن درمانی کنترل و درمان می شود. در اکثر بیماران هموگلوبین باید به بیش از 7 گرم در دسی لیتر برسد. در افراد مبتلا به بیماری های قلبی عروقی هموگلوبین باید به بالاتر از 8 گرم در دسی لیتر برسد.

• کم خونی ناشی از کمبودهای تغذیه ای

این نوع کم خونی  با مصرف آهن خوراکی و یا تزریقی، B12 و فولات قابل کنترل و درمان هستند.

مکمل های خوراکی آهن تا حد زیادی رایج ترین روش جبران آهن است. دوز مصرفی آهن بستگی به سن بیمار، کمبود آهن محاسبه شده و توانایی تحمل عوارض جانبی دارد. شایع ترین عوارض جانبی شامل طعم فلزی و عوارض گوارشی مانند یبوست و مدفوع سیاه است. برای چنین افرادی توصیه می شود که آهن خوراکی را یک روز در میان مصرف کنند تا به بهبود جذب دستگاه گوارش کمک کنند. هموگلوبین معمولاً طی 6-8 هفته عادی می شود و تعداد رتیکولوسیت ها تنها در 7-10 روز افزایش می یابد.

آهن IV ممکن است در بیمارانی که نیاز به افزایش سریع سطح آهن دارند مفید باشد. بیماران مبتلا خونریزی حاد و مداوم یا بیمارانی که عوارض جانبی آهن خوراکی برای آنها غیرقابل تحمل است، کاندید دریافت آهن به صورت تزریق IV هستند.

ویتامین ب 12 و ویتامین ب9 یا فولیک اسید (فولات) نیز هم به صورت خوراکی و هم به صورت تزریقی وجود دارد.

فرم خوراکی همه ی مکمل های نام برده شده را می توانید با مشورت پزشک و یا داروساز، از داروخانه تهیه کنید اما فرم تزریقی آهن و فولیک اسید نیاز به بررسی آزمایشات و نسخه پزشک دارد.

• کم خونی ناشی از نقص در مغز استخوان و سلول های بنیادی

شرایطی مانند کم خونی آپلاستیک نیاز به پیوند مغز استخوان دارد.

• کم خونی ناشی از بیماری مزمن

کم خونی در شرایط نارسایی کلیوی، به اریتروپویتین پاسخ می دهد. شرایط خودایمنی و روماتولوژیک، نیاز به درمان بیماری زمینه ای دارند. کنترل و درمان این نوع کم خونی بستگی به نوع بیماری زمینه ای با کنترل بیماری و یا تجویز دارو توسط پزشک انجام می پذیرد.

• کم خونی ناشی از افزایش تخریب گلبول های قرمز خون

با توجه به علت ایجاد کننده، درمان توسط پزشک صورت می گیرد.

اگر کم خونی درمان نشود چه می شود؟

کم خونی اگر برای مدت طولانی تشخیص داده نشود یا درمان نشود، می تواند منجر به نارسایی چند ارگان و حتی مرگ شود.

• کمبود شدید آهن با سندرم پای بی قرار همراه است.
• کم خونی شدید از سنین پایین ممکن است منجر به اختلال در رشد عصبی مانند اختلالات شناختی، ذهنی و رشدی شود. بعید است که پزشک بتواند این عوارض را کنترل و درمان کند.
• زنان باردار مبتلا به کم خونی می توانند زایمان زودرس داشته باشند و نوزادانی با وزن کم به دنیا بیاورند. این اختلال همچنین ممکن است، خطر کم خونی در نوزاد و افزایش از دست دادن خون در دوران بارداری را افزایش دهد.
• در سالمندان به دلیل بیماری‌های زمینه ای، عوارض بیشتر است. سیستم قلبی عروقی در کم خونی مزمن بیشتر تحت تاثیر قرار می گیرد. انفارکتوس میوکارد، آنژین صدری و نارسایی قلبی با برون ده بالا از عوارض شایع هستند. سایر عوارض قلبی شامل ایجاد آریتمی و هیپرتروفی قلبی است.

خلاصه

همانطور که گفته شد کم خونی (آنمی) اختلال شایعی است که به دلایل بسیار گوناگون رخ می دهد. انواع آن را می توان به دوشکل طبقه بندی کرد یکی بر اساس علت ایجاد کننده آن و دیگری بر اساس اندازه گلبول قرمز.

آنمی بر اساس علت ایجاد کننده آن به سه دسته آنمی ناشی از کاهش تولید گلبول قرمز ، آنمی ناشی از افزایش تخریب گلبول قرمز و یا آنمی ناشی از از دست دادن بخش زیادی از خون تقسیم می شود.

دسته بندی دیگر کم خونی بر اساس اندازه گلبول قرمز است که به سه دسته ماکروسیتیک (افزایش اندازه گلبول قرمز)، میکروسیتیک (کاهش اندازه گلبول قرمز) و نورموسیتیک(گلبول قرمز با اندازه نرمال) طبقه بندی می شود.

علائم آنمی به دو دلیل کاهش اکسیژن رسانی و یا کاهش حجم خون اتفاق می افتد. کاهش اکسیژن رسانی به بافت ها منجر به تنگی نفس ناشی از فعالیت یا در حالت استراحت، خستگی، نشانه‌های قلبی، بی حالی وگیجی و در موارد شدید تر آریتمی و سکته قلبی می شود. کاهش حجم خون باعث علائمی مثل خستگی و بی حالی ، سستی و گرفتگی عضلات، سرگیجه ناشی از تغییر وضعیت، سنکوپ و در موارد شدید، افت فشار مداوم، شوک و مرگ می شود.

تشخیص آنمی هم از طریق معاینه فیزیکی و هم از طریق آزمایش خون قابل انجام است. بسیاری از افراد بدون علامت هستند. اما نشانه هایی مثل بی حالی و خستگی همیشگی، تنگی نفس یا درد عضلات بعد از اندکی فعالیت فیزیکی، رنگ پریدگی پوست و بستر ناخن در افراد می تواند نشان دهنده کم خونی باشد. این افراد بهتر است که هر چه زودتر برای تشخیص قطعی به پزشک مراجعه کنند و آزمایشات لازم را انجام دهند.

خوشبختانه علت کم خونی اکثر افراد جامعه، کمبود عناصر لازم برای خون سازی مثل اسید فولیک، ویتامین ب 12 و مهم تر از همه آهن است. خبر خوب دیگر این است که این کمبود با مصرف مکمل های آهن و ویتامین های B12 و B9  قابل درمان است. افراد مبتلا به انواع دیگر که ناشی از اختلالات ارثی و یا آسیب های ناشی از پرتو درمانی و .. هستند نیز می توانند کم خونی خود را با توجه به نوع و علت بیماری، از راه مصرف مکمل و یا دارو، تزریق خون و یا آهن، جراحی و پیوند مغز استخوان و … طبق صلاح دید پزشک، بیماری خود را کنترل و درمان کنند.

بنابراین اگر افراد نشانه های آنمی را بشناسند و بتوانند هر چه زودتر با مصرف مکمل های مربوطه به کنترل و درمان بیماری خود بپردازند، هم کیفیت زندگی خود را بالا می برند و هم از عوارض جبران ناپذیر این بیماری در حالت مزمن، جلوگیری میکنند.

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK499994/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6467577/

https://pubs.rsna.org/doi/10.1148/radiographics.21.4.g01jl23971?url_ver=Z39.88-2003&rfr_id=ori:rid:crossref.org&rfr_dat=cr_pub%20%200pubmed

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0304416510000851?via%3Dihub

نویسنده : حدیثه خلیل زاده ارجمندی (دکتر داروساز)