قرص آهن و به طور کلی مکمل های خوراکی آهن بیشتر برای کم خونی فقر آهن استفاده می شود. کم خونی فقر آهن یکی از شایع ترین کم خونی ها در بین افراد کشورمان است. مکمل های خوراکی آهن حاوی شکل های گوناگون آهن مثل املاح آهن، پلی پپتیدهای آهن هِم، آهن کربونیل، آهن شلات شده با اسید آمینه، کمپلکس های پلی ساکارید آهن و یا به صورت لیپوزومال هستند. یبوست یکی از شایع ترین عوارض مصرف قرص آهن و مکمل های خوراکی آهن است که اکثر افراد جامعه با این عارضه درگیر هستند. در این مقاله به بررسی علت ایجاد یبوست و راهکارهایی برای پیشگیری و درمان یبوست ناشی از مصرف مکمل آهن می پردازیم.
برای مطالعه انواع آهن در مکمل آهن و میزان جذب آن ها کلیک کنید
عوارض گوارشی مانند دل درد، دل پیچه، نفخ، تهوع، اسهال یا یبوست و تیره شدن مدفوع با مصرف مکمل های آهن ممکن است رخ دهد که از این بین یبوست و تهوع جز شایع ترین عوارض مصرف قرص آهن است. شکل دارویی و نوع آهن به کار رفته در مکمل های آهن خوراکی تاثیر به سزایی در میزان بروز این عوارض دارند.
مطالعات انجام شده اخیر نشان می دهد که مصرف یک روز در میان مکمل های آهن (سه بار در هفته) به جای مصرف روزانه آنها عوارض گوارشی کمتری ایجاد میکند.
کدام قرص آهن عوارض گوارشی کمتری دارد؟
در میان انواع قرص آهن موجود در بازار، آهن شلات شده با آمینو اسید، آهن در اشکال دارویی مایع، فرمولاسیون های آهسته رهش آهن، آهن در ترکیب با ویتامین سی، قرص آهن هایی که در روده باز می شوند و جذب دارند، عوارض گوارشی به خصوص یبوست کمتری ایجاد می کنند.
برای مطالعه انواع مکمل های آهن کلیک کنید
آهن شلات شده با اسید آمینه (آهن بیس گلیسینات و گلایسین سولفات)
قرص آهن های حاوی آهن بیس گلایسینات و یا گلایسین سولفات یکی از بهترین قرص آهن های موجود در بازار ایران از لحاظ میزان جذب آهن و عوارض گوارشی است .اتصال آهن به دو اسید آمینه گلایسین، باعث پایداری بالای این ترکیب شده است. آهن بیس گلایسینات هچنین فراهمی زیستی یا جذب (تا دو برابر بیشتر از املاح آهن) بالاتری در بدن دارد. عوارض گوارشی به خصوص یبوست در این نوع آهن با این ساختار، بسیار کم و حتی می توان گفت اصلا وجود ندارد.
مکمل های آهن شلات شده با آمینو اسید
- کپسول ایزی آیرون نچرال ورلد
- کپسول فرودین
- کپسول آیرونکس اس ار
- کپسول فروفورت (فروفورت گاین، فروفورت دئودنال، فروفورت انرژی)
- قرص آهن+ ویتامین ث هلث اید یا healthaid iron+vit c
- کپسول وانا آیرون نورم لایف vana iron
- کپسول آیرون + ویتامین ث نیچرز پلنتی
- آیروکپ
- قطره فروفورت Ferro Fort
- قطره آیروکید یا Irokid
- کپسول فرکو ویواتیون
- کپسول فرکو پلاس
- آیرون پلاس هلث برست یا Iron plus Healthburst
- ففول گاین( Fefol GYN )ففول برست فیدینگ( Fefol Breast Feeding)،کپسول فیفول پرگننسی (Fefol Pregnancy)، ففول ویتامینز) Fefol Vitamins(، ففول دئودنال (Fefol DOUDENAL)
- کپسول فروکامپلیت (Ferro Complete)
آهن با پوشش بازشونده در روده
در بین قرص آهن و کپسول آهن، آن هایی که دارای پوشش روده ای هستند و در روده باز می شوند، عوارض گوارشی کمتری نشان می دهد. مثل آهن لیپوزومال وکمپلکس آهن-پلی ساکارید
این نوع مکمل های آهن به دلیل اینکه در روده باز و جذب میشوند، کمتر باعث تحریک گوارش میشوند و در نتیجه عوارض کمتری ایجاد می کنند.
آهن به صورت لیپوزومال:
- سیدرال
- قرص آهن سیدرال فورت
- آیروفیکس
- کپتوسیدر
کمپلکس آهن-پلی ساکارید:
- فرامکس
آهن به فرم دارویی مایع
تحمل عوارض گوارشی مکمل های آهن در اشکال دارویی مایع مثل شربت و ویال های خوراکی آهن به نسبت قرص آهن و کپسول آهن، بهتر است.
انواع مکمل آهن خوراکی به شکل مایع:
- ویال خوراکی نیوهِم
- شربت فروگلوبین
- شربت آیروفیکس
آهن به همراه ویتامین سی
مصرف ویتامین سی همراه آهن، جذب آهن را زیاد می کند در نتیجه میزان آهن باقی مانده در روده کمتر و به همان نسبت یبوست کمتری ایجاد می شود.
انواع مکمل آهن به همراه ویتامین سی:
- سیدرال
- قرص سیدرال فورت
آهن چگونه باعث یبوست می شود؟
مکمل‌های آهن معمولاً حاوی آهن بیشتری نسبت به میزان آهنی که بدن میتواند جذب کند، هستند. بنابراین، مقدار زیادی در روده باقی می ماند و بر تعادل باکتری های روده تأثیر می گذارد. علاوه بر این، آهن خوراکی ممکن است رادیکال های آزاد تولید کند و باعث التهاب شود.
مکانیسم هایی که باعث یبوست توسط آهن می شود نامشخص است. با این حال، دانشمندان فکر می کنند که یون های اضافی آهن در سیستم گوارش باعث انتقال بیشتر آب به روده می شود. سپس این آب از قسمت پایینی دستگاه گوارش به سایر نواحی سیستم توزیع می شود تا تعادل اسید و باز حفظ شود. این ممکن است منجر به سفت شدن مدفوع و یبوست شود زیرا آب به نرم شدن مدفوع کمک می کند و دفع آنها را راحت تر می کند.
به نظر می رسد یبوست ناشی از مصرف خوراکی آهن به طور مستقیم با مقدار آهن المنتال مصرف شده مرتبط باشد. کارآزمایی‌های کنترل‌شده با دارونما نشان داده‌اند که مکمل‌های آهن با دوز پایین (به عنوان مثال، 3 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم) به ندرت باعث علائم گوارشی میشوند. دوزهای بالاتر به ندرت تجویز نیاز به تجویز دارد و ممکن است عوارض گوارشی شدید تر و درجاتی از عدم تحمل را ایجاد کند.
نکاتی برای پیشگیری و درمان یبوست بعد از مصرف قرص آهن:
- خوردن فیبر بیشتر با گنجاندن غذاهایی مانند سبزیجات، غلات کامل، حبوبات، میوه ها و آجیل در رژیم غذایی
- نوشیدن آب فراوان
- پرهیز از غذاهای فرآوری شده، فست فودها و غذاهایی که فیبر کمی دارند یا بدون فیبر هستند، مانند گوشت
- فعالیت فیزیکی منظم باعث تحریک روده می شود و احتمال یبوست را کاهش می دهد.
- تمرین اجابت مزاج در زمان معین هر روز امتحان کنید برای مثال، 15 تا 45 دقیقه بعد از خوردن صبحانه
- استفاده از دوزهای پایین تر از محدوده توصیه شده
- مصرف قرص های آهن به صورت یک روز در میان یک عدد (سه بار در هفته) به جای روزانه یک عدد
- مصرف مکمل های آهن همراه با غذا ممکن است عوارض گوارشی را کاهش داده یا از بین ببرد. غذا همچنین ممکن است جذب آهن غیرهِم را مختل کند، اما این اثر ممکن است با تجویز همزمان اسید اسکوربیک (ویتامین سی) به حداقل برسد برای این منظور می توان از قرص آهن حاوی ویتامین سی استفاده کرد.
برای مطالعه انواع مکمل های آهن کلیک کنید
- استفاده از مکمل های آهن خوراکی با عوارض گوارشی کمتر مانند آهن های لیپوزومال و مکمل های با پوشش روده ای، تحت نظر پزشک یا داروساز
برای مطالعه انواع مکمل های آهن کلیک کنید
- استفاده از ملین های مناسب تحت نظر پزشک یا داروساز، که در زیر به برخی از آن ها اشاره شده است
داروهای مناسب یبوست :
افراد باید با پزشک مشورت کنند تا مشخص شود که آیا بیماری های زمینه ای مرتبط با یبوست یا کمبود آهن دارند یا خیر.
اگر فردی با وجود رعایت نکات تغذیه ای و مصرف درست مکمل آهن،که در بالا به آن اشاره شده است، باز هم دچار یبوست بود می تواند بعد از مشورت با پزشک و یا داروساز، داروهای زیر را برای رفع یبوست مصرف کنید:
- نرم کننده های مدفوع مثل پودر پسیلیوم، شیاف گلیسیرین
- عوامل اسمزی به عنوان مثال: پودر های سوربیتول، PEG، شربت لاکتولوز، شیر منیزی یا منیزیم هیدروکساید
- مکمل های فیبر مانند: پی _ برن دینه، دینه برن و … .
- روان کننده هایی مانند روغن معدنی، روغن کرچک
- ملین های محرک مثل قرص گیاهی سی لاکس
برخی از افراد باردار یا شیرده تحت نظر پزشک مکمل آهن مصرف می کنند. با این حال، اگر آنها دچار یبوست شدند، باید به دنبال مشاوره بیشتر با پزشک خود باشند.
اگر فردی مبتلا به یبوست یکی از علائم زیر را داشته باشد، باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کند:
- خون در مدفوع
- خونریزی از رکتوم
- درد دائمی شکم
- استفراغ
- گاز به دام افتاده
- درد پایین کمر
- تب
- کاهش وزن ناخواسته
برای مطالعه انواع مکمل های آهن کلیک کنید.
خلاصه:
افراد ممکن است برای درمان کم خونی فقر آهن یا مکمل رژیم غذایی خود آهن مصرف کنند. با این حال، قرص آهن خوراکی ممکن است باعث ایجاد یا بدتر شدن یبوست شوند. دانشمندان می گویند آهن جذب نشده در روده ممکن است باعث سفت شدن مدفوع و سایر عوارض گوارشی مانند درد و نفخ شود.
فرد قبل از مصرف قرص آهن یا در صورت داشتن یبوست باید با پزشک یا داروساز مشورت کند. خوردن فیبر، مصرف مایعات و فعالیت بدنی ممکن است به جلوگیری از یبوست کمک کند. همچنین افراد می توانند از مکمل های خوراکی آهن با عوارض گوارشی کمتر مثل آهن های لیپوززومال و یا مکمل های باز شونده در روده استفاده کنند.
پزشک یا داروساز همچنین ممکن است داروهایی را برای نرم کردن مدفوع یا آسان‌تر کردن حرکات روده توصیه کند.
https://www.medicalnewstoday.com/articles/do-iron-supplements-cause-constipation
