مجله بلد دارو
قرص آهن بدون یبوست
قرص آهن بدون یبوست
قرص آهن و به طور کلی مکمل های خوراکی آهن بیشتر برای کم خونی فقر آهن استفاده می شود. عوارض گوارشی مانند دل درد، دل پیچه، نفخ، تهوع، اسهال یا یبوست و تیره شدن مدفوع با مصرف مکمل های آهن ممکن است رخ دهد که از این بین یبوست و تهوع جز شایع ترین عوارض مصرف قرص آهن است که اکثر افراد جامعه با این عارضه درگیر هستند.
شکل دارویی و نوع آهن به کار رفته در مکمل های آهن خوراکی تاثیر به سزایی در میزان بروز این عوارض دارند. در این مقاله به بررسی علت ایجاد یبوست و راهکارهایی برای پیشگیری و درمان یبوست ناشی از مصرف مکمل آهن و همچنین معرفی قرص آهن بدون یبوست و بدون عارضه گوارشی می پردازیم.
آیا قرص آهن باعث یبوست می شود؟
مکمل‌های آهن معمولاً حاوی آهن بیشتری نسبت به میزان آهنی که بدن میتواند جذب کند، هستند. بنابراین، مقدار زیادی در روده باقی می ماند و بر تعادل باکتری های روده تأثیر می گذارد. علاوه بر این، آهن خوراکی ممکن است رادیکال های آزاد تولید کند و باعث التهاب شود.
مکانیسم هایی که باعث یبوست توسط آهن می شود نامشخص است. با این حال، دانشمندان فکر می کنند که یون های اضافی آهن در سیستم گوارش باعث انتقال بیشتر آب به روده می شود. سپس این آب از قسمت پایینی دستگاه گوارش به سایر نواحی سیستم توزیع می شود تا تعادل اسید و باز حفظ شود. این ممکن است منجر به سفت شدن مدفوع و یبوست شود زیرا آب به نرم شدن مدفوع کمک می کند و دفع آنها را راحت تر می کند.
از طرف دیگر، به نظر می رسد یبوست ناشی از مصرف خوراکی آهن به طور مستقیم با مقدار آهن المنتال مصرف شده مرتبط باشد. کارآزمایی‌های کنترل‌شده با دارونما نشان داده‌اند که مکمل‌های آهن با دوز پایین (به عنوان مثال، 3 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم) به ندرت باعث علائم گوارشی میشوند. دوزهای بالاتر نیاز به تجویز دارد و ممکن است عوارض گوارشی شدید تر و درجاتی از عدم تحمل را ایجاد کند.
کدام قرص آهن عوارض گوارشی کمتری دارد؟ (بهترین قرص آهن بدون یبوست و عارضه گوارشی)
در میان انواع قرص آهن موجود در بازار، آهن شلات شده با آمینو اسید، آهن در اشکال دارویی مایع، فرمولاسیون های آهسته رهش آهن، آهن در ترکیب با ویتامین سی، قرص آهن هایی که در روده باز می شوند و جذب دارند، عوارض گوارشی به خصوص یبوست کمتری ایجاد می کنند. در ادامه به معرفی آن ها می پردازیم.
1. آهن شلات شده با اسید آمینه (آهن بیس گلیسینات و یا گلایسین سولفات)
قرص آهن های حاوی آهن بیس گلیسینات و یا گلایسین سولفات یکی از بهترین قرص آهن های بدون عارضه گوارشی موجود در بازار ایران است .اتصال آهن به دو اسید آمینه گلایسین، باعث پایداری بالای این ترکیب شده است. آهن بیس گلایسینات هچنین فراهمی زیستی یا جذب بالاتری (تا دو برابر بیشتر از املاح آهن) در بدن دارد. عوارض گوارشی به خصوص یبوست در این نوع آهن با این ساختار، بسیار کم و حتی می توان گفت اصلا وجود ندارد.
مکمل های آهن بیس گلیسینات:
- کپسول ایزی آیرون نچرال ورلد
- کپسول فرودین
- کپسول آیرونکس اس ار
- کپسول فروفورت گاین، فروفورت دئودنال و فروفورت انرژی
- قرص آهن+ ویتامین ث هلث اید یا healthaid iron+vit c
- کپسول وانا آیرون نورم لایف vana iron
- کپسول آیرون + ویتامین ث نیچرز پلنتی
- آیروکپ
- کپسول فرکو ویواتیون
- کپسول فرکو پلاس
- آیرون پلاس هلث برست یا Iron plus Healthburst
- ففول، ففول گاین (Fefol GYN)، ففول برست فیدینگ (Fefol Breast Feeding)، کپسول فیفول پرگننسی (Fefol Pregnancy)، ففول ویتامینز (Fefol Vitamins)، ففول دئودنال (Fefol DOUDENAL)
- کپسول فروکامپلیت (Ferro Complete)
2. آهن با پوشش بازشونده در روده
در بین قرص آهن و کپسول آهن، آن هایی که دارای پوشش روده ای هستند و در روده باز می شوند، عوارض گوارشی کمتری نشان می دهد. مثل آهن لیپوزومال وکمپلکس آهن-پلی ساکارید
این نوع مکمل های آهن به دلیل اینکه در روده باز و جذب میشوند، کمتر باعث تحریک گوارش میشوند و در نتیجه عوارض کمتری ایجاد می کنند.
آهن به فرم لیپوزومال:
- قرص آهن سیدرال
- قرص آهن سیدرال فورت
- کپسول سیدرال فولیک
- آیروفیکس
- کپتوسیدر
. کمپلکس آهن با پلی ساکارید:
3. فرمولاسیون های آهسته رهش آهن
مکمل های آهسته رهش آهن به دلیل آزاد کردن آرام آرام آهن، عوارض گوارشی مثل یبوست کمتری ایجاد می کنند. مانند کپسول آیروویت
4. آهن به فرم دارویی مایع
تحمل عوارض گوارشی مکمل های آهن در اشکال دارویی مایع مثل شربت و ویال های خوراکی آهن به نسبت قرص آهن و کپسول آهن، بهتر است.
انواع مکمل آهن خوراکی به شکل مایع:
5. آهن به همراه ویتامین سی
مصرف ویتامین سی همراه آهن، جذب آهن را زیاد می کند در نتیجه میزان آهن باقی مانده در روده کمتر و به همان نسبت یبوست کمتری ایجاد می شود.
انواع مکمل آهن به همراه ویتامین سی:
بهترین زمان مصرف قرص آهن برای جلوگیری از یبوست
با وجود اینکه بهترین جذب آهن معمولا هنگام مصرف با معده خالی رخ می دهد اما در این زمان معمولا مشکلات گوارشی بیشتر اتفاق می افتد. اگر گوارش حساس دارید یا سابقه یبوست پس از مصرف قرص آهن دارید، برای کاهش عارضه یبوست بهترین کار، مصرف مکمل آهن بعد از غذاهای سبک است.
مصرف قرص را در ساعات ابتدایی روز یعنی صبح یا ظهر انجام دهید تا بتوانید طی روز مایعات بیشتری بنوشید و فعالیت بدنی داشته باشید؛ این کار از یبوست پیشگیری می کند.
با توجه به نکات ذکر شده، بهترین زمان مصرف قرص آهن برای جلوگیری از یبوست ظهر بعد از وعده نهار (سبک) به همراه آب فراوان است.
درمان یبوست ناشی از قرص آهن و نکاتی برای پیشگیری از آن
- خوردن فیبر بیشتر با گنجاندن غذاهایی مانند سبزیجات، غلات کامل، حبوبات، میوه ها و آجیل در رژیم غذایی
- نوشیدن آب فراوان
- پرهیز از غذاهای فرآوری شده، فست فودها و غذاهایی که فیبر کمی دارند یا بدون فیبر هستند، مانند گوشت
- فعالیت فیزیکی منظم باعث تحریک روده می شود و احتمال یبوست را کاهش می دهد.
- تمرین اجابت مزاج در زمان معین هر روز امتحان کنید برای مثال، 15 تا 45 دقیقه بعد از خوردن صبحانه
- استفاده از دوزهای پایین تر از محدوده توصیه شده
- مصرف قرص های آهن به صورت یک روز در میان یک عدد (سه بار در هفته) به جای روزانه یک عدد
- مصرف مکمل های آهن همراه با غذا ممکن است عوارض گوارشی را کاهش داده یا از بین ببرد. غذا همچنین ممکن است جذب آهن غیرهِم را مختل کند، اما این اثر ممکن است با تجویز همزمان اسید اسکوربیک (ویتامین سی) به حداقل برسد برای این منظور می توان از قرص آهن حاوی ویتامین سی استفاده کرد.
- استفاده از مکمل های آهن خوراکی با عوارض گوارشی کمتر مانند مکمل های معرفی شده در بالا، تحت نظر پزشک یا داروساز
- استفاده از ملین های مناسب تحت نظر پزشک یا داروساز، که در زیر به برخی از آن ها اشاره شده است
داروهای مناسب یبوست
افراد باید با پزشک مشورت کنند تا مشخص شود که آیا بیماری های زمینه ای مرتبط با یبوست یا کمبود آهن دارند یا خیر.
اگر فردی با وجود رعایت نکات تغذیه ای و مصرف قرص آهن بدون یبوست به صورت صحیح،که در بالا به آن اشاره شده است، باز هم دچار یبوست بود می تواند بعد از مشورت با پزشک و یا داروساز، داروهای زیر را برای رفع یبوست مصرف کنید:
- نرم کننده های مدفوع مثل پودر پسیلیوم، شیاف گلیسیرین
- عوامل اسمزی به عنوان مثال: پودر های سوربیتول، PEG، شربت لاکتولوز، شیر منیزی یا منیزیم هیدروکساید
- مکمل های فیبر مانند: پی _ برن دینه، دینه برن و …
- روان کننده هایی مانند روغن کرچک
- ملین های محرک مثل قرص گیاهی سی لاکس
مصرف برخی از این فراورده ها به صورت کوتاه مدت و برای درمان برخی از افراد باردار یا شیرده تحت نظر پزشک مکمل آهن مصرف می کنند. با این حال، اگر آنها دچار یبوست شدند، باید به دنبال مشاوره بیشتر با پزشک خود باشند.
در چه صورت باید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر فردی مبتلا به یبوست یکی از علائم زیر را داشته باشد، باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کند:
- خون در مدفوع
- خونریزی از رکتوم
- درد دائمی شکم
- استفراغ
- درد پایین کمر
- تب
- کاهش وزن ناخواسته
خلاصه:
افراد ممکن است برای درمان کم خونی فقر آهن یا مکمل رژیم غذایی خود آهن مصرف کنند. با این حال، قرص آهن خوراکی ممکن است باعث ایجاد یا بدتر شدن یبوست شوند. دانشمندان می گویند آهن جذب نشده در روده ممکن است باعث سفت شدن مدفوع و سایر عوارض گوارشی مانند درد و نفخ شود.
فرد قبل از مصرف قرص آهن یا در صورت داشتن یبوست باید با پزشک یا داروساز مشورت کند. خوردن فیبر، مصرف مایعات و فعالیت بدنی ممکن است به جلوگیری از یبوست کمک کند. همچنین افراد می توانند از قرص آهن بدون یبوست و عارضه گوارشی مثل آهن های لیپوززومال، آهن بیس گلیسینات و آهن کمپلکس با پلی ساکارید استفاده کنند.
پزشک یا داروساز همچنین ممکن است داروهایی را برای نرم کردن مدفوع یا آسان‌تر کردن حرکات روده توصیه کند.
